د جنسیت پر بنسټ تاوتریخوالی(خشونت)

دا معلومات د اپریل په 8، د 2025 کال کی تازه شوی

I. د جنسیت پر بنسټ تاوتریخوالی(خشونت) څه شی دی؟

د جنسیت پر بنسټ تاوتریخوالی هغه څوک په نښه کوي چې د دوی د جنسیت له امله وي. دا کولی شي د فزیکي ټپي کیدو، جنسي یا رواني صدمې او کړاو، او یا هم د داسې اعمالو د ګواښونو بڼه ولري.

د جنسیت پر بنسټ تاوتریخوالی زیاتره وخت د کمزورو او زیان منونکي اشخاص لکه ښځې او ماشومان په نښه کوي. خو دا ډول تاوتریخوالی هر چا ته زیان رسولی شي، په شمول د نارینه وو، هلکانو او LGBTI+  ټولنې غړو. د دې ډول تاوتریخوالي مرتکبین کیدی شي ناپېژاندې کسان وي او همدارنګه د کورنۍ غړي وي.

د جنسیت پر بنسټ تاوتریخوالی بېلابېلې بڼې لري او په مختلفو لارو ترسره کېدای شي. په بلغاریا کی د قوانین د هر ډول تاوتریخوالي قربانیانو ساتنه کوي.

په دې مقاله کې به موږ د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي مختلف ډولونه وګورو. دا مهمه ده چې تاسو پوه شئ چې دوی څه دي ترڅو تاسو وکولی شئ دوی د هغه ډول تاوتریخوالي په توګه وپیژنئ چې د بلغاریا قانون لخوا منع شوي او مرسته وغواړئ.

II. د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي بڼې

فزیکي تاوتریخوالی - دا هغه تاوتریخوالی دی چې د فزیکي درد یا ټپي کیدو سره تړاو لري، د بیلګې په توګه وهل، خفه کول، پرې کول، وهل، سوځول، ډز کول یا د هر ډول وسلې کارول، د اسید برید یا بل هر عمل چې درد، ناراحتي یا رواني صدمه رامنځته کړي.

رواني/احساساتي تاوتریخوالی - د رواني یا عاطفي درد یا صدمې لامل کیږي. د بېلګې په توګه، د فزیکي یا جنسي تاوتریخوالي ګواښونه، وېره خپرول، سپکاوی، جبري جلاوالی، تعقیبول، لفظي ځورونه، ناپسندیده پاملرنه، ناوړه څرګندونې، اشارې یا لیکلي متنونه چې د جنسي او/یا ګواښوونکي طبیعت لیکلي پیغامونه، د ګران شخصي توکو ویجاړول، او نور.

اقتصادي تاوتریخوالی - په دې حالت کې، ناوړه ګټه اخیستونکی د قرباني مالي منابع کنټرولوي، تر څو هغوی ونه شي کولای کار وکړي، زده‌ کړې وکړي، یا خپله پرېکړه وکړي چې د خپلې عایدې سره څه وکړي.

جنسي تاوتریخوالی - د جنسي ځورونې مختلف ډولونه شتون لری، د بېلګې په توګه:

• تېری (جنسي تېری) - دې کې هر ډول جنسي دخول شامل دی چې د رضايت پرته ترسره شي، که څه هم فزیکي زور يا تشدد پکې کارول شوی وي يا نه. پیل کې ورکړل شوی رضايت هر وخت د عمل په جریان کې بېرته اخیستل کېدای شي، او دا په اوتومات ډول د راتلونکو اعمالو لپاره هم اغېزه لري. جنسي تېری حتی د مېړه یا نږدې ملګري له خوا هم رامنځته کېدای شي. د جنسي تېري هڅه هم جنسي تېری ده او د قانون له مخې د سزا وړ ده.

• د قرباني له رضایت پرته هر ډول بل جنسي عمل یا د داسې عمل د ترسره کولو هڅه - د بېلګې په توګه: ناغوښتل شوي تبصرې یا وړاندیزونه، لمس کول او هر هغه عمل چې سړی یې سپکاوی ګڼي، په شمول د قاچاق، فحشا ته اړ ایستل، او داسې نور؛

کورنی تاوتریخوالی - دا ډول تاوتریخوالی بېلابېلې بڼې لري، چې فزیکي، جنسي، رواني او اقتصادي تاوتریخوالی پکې شامل دي، لکه څنګه چې پورته یاد شوي دي. کورنی تاوتریخوالی کیدی شي که چیرې ناوړه ګټه اخیستونکی د قرباني سره په ورته کور کې ژوند کوي یا نه. دا هر چا ته زیان رسولی شي، په شمول د نارینه‌وو، ځوانانو یا مشرانو، ماشومانو او د LGBTI+ ټولنې غړو ته.

په کار یا ښوونځي کې جنسي ځورونه - هر ډول ناپسنديده جنسي چلند، که هغه د عمل له لارې وي یا یوازې په خبرو، جنسي ځورونه بلل کېږي. دا ډول تاوتریخوالی اکثره د قرباني عزت ته زیان رسوي، هغوی ته سپکاوی کوي یا یې شرموي. د بېلګې په توګه: نامناسبې کتلې، لمس، تبصرې، ټوکې، وړاندیزونه او بلنې چې د کاري اړیکې له خوا وي.

د ښځو وژنه (Femicide) – دا ډول تاوتریخوالی په پراخه توګه د یوې ښځې یا نجلۍ وژنه ګڼل کېږي، یوازې د هغوی د جنس له امله. دا ډول وژنې بېلابېلې بڼې لري، لکه: د نږدې ملګري له خوا وژنه، د ښځو سره د کرکې له امله شکنجه او وژنه، د ښځو او نجونو وژنه د "ناموس" په نوم، او نور ډولونه.

د ماشومتوب په حالت کې تاوتریخوالی - دا ډول تاوتریخوالی د 15 کلنۍ د عمر نه مخکې تجربې پوښي، لکه: رواني یا فزیکي تاوتریخوالی د والدینو یا د ماشوم د روزنې مسؤلو کسانو له خوا، جنسي ناوړه ګټه اخیستنه د هر چا له خوا، او یا د والدینو ترمنځ تاوتریخوالی.

III. خطرونه

هغه ښځې چې د خوندیتوب غوښتنه کوي په ځانګړې توګه زیانمنونکې دي. که تاسو یوه ښځه یاست چې د جګړې او ځورونې څخه تښتي، نو کېدای شي تاسو د جنس پر بنسټ د تاوتریخوالي له جدي خطر سره مخ شئ - دا خطر ښایي ستاسو په خپل هېواد کې، د سفر پر مهال، او حتی له بده مرغه، په بلغاریا کې د کډوالو د منلو او استوګنې په مرکزونو کې هم موجود وي.

تاسو باید له قاچاقبرانو سره ډېر احتیاط وکړئ، ځکه هغوی یوازې سفر کوونکې ښځې په نښه کوي، ځکه پوهېږي چې دا ډول ښځې زیاتې زیان منونکې وي. که تاسو د سفر لپاره پیسې ونه لرئ، نو قاچاقبران ښایي هڅه وکړي چې تاسو د جنسي اړیکې ته اړ کړي.

تاسو ممکن دا د جرم په توګه ونه پیژنئ، مګر که ستاسو میړه/ملګری تاسو وهي، ستاسو سره بې احترامي کوي او/یا تاسو ځوروي، نو تاسو د کورني تاوتریخوالي قرباني یاست، او تاسو باید د خونديتوب غوښتنه وکړئ.

IV. زه څنګه کولی شم د جنسیت پر بنسټ تاوتریخوالي څخه ځان وساتم؟

د تاوتریخوالي څخه هغه خونديتوب چې قانون یې برابروي، د تاوتریخوالي د بڼې له مخې متفاوت کېدای شي.

که هر څوک، یو نا اشنا کس یا د کورنۍ غړی تاسو ویروي، تاسو ته زیان رسوي، تاسو ته بد احساس درکوي یا تاسوپه ناسم ډول تاسو لمس کوي، نو تاسو ته ځانګړې مرستې ته اړتیا ده. تاسو باید د خپل وضعیت په اړه د راپور ورکولو څخه ویره ونلرئ. تاسو کولی شئ د لاندې خلکو څخه مرسته وغواړئ، لکه:

• پولیس

• ډاکټر/نرسه چې تاسو ته طبي پاملرنه برابروي

• ټولنیز کارکوونکي یا ساتونکي چې د منلو او استوګنې مرکزونو کې موجود وي

• رواني مشاور (سایکلوجسټ)، که تاسو ورته لاسرسی لرئ

• ستاسو وکیل

• د UNHCR یا IOM کارکوونکي، یا نورې ادارې چې تاسو فکر کوئ مرسته درسره کولای شي

• د کډوالو د دولتي ادارې کارکوونکي

• هر هغه څوک چې تاسو پرې باور لرئ او فکر کوئ مرسته درسره کولای شي، لکه یو ملګری یا بل د کورنۍ غړی

په یاد ولرئ چې هغه څه اعمال تاسو سره شوي وی، دا ستاسو ګناه نه ده.

V. د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي د قربانیانو حقونه

• تاسو حق لرئ چې درناوی وشي او د قرباني په توګه وپېژندل شئ.

• تاسو حق لرئ چې د ظالم کس له خوا د وېروونکي چلند او زیان څخه خوندي وساتل شئ.

• تاسو حق لرئ چې ملاتړ تر لاسه کړئ، چې پکې د جرم وروسته فوري مرسته، طبي پاملرنه، په پناه ځای کې استوګنه، د اوږدمهاله فزیکي او رواني ملاتړ، او د قضیې د پروسې پر مهال عملي مرسته شاملې دي، تر څو تاسو دا پروسه ښه درک کړئ او ستاسو اندېښنې راکمې شي.

• تاسو حق لرئ چې د خپل جنس ژباړن وغواړئ.

• تاسو حق لرئ چې قانوني مرسته ترلاسه کړئ.

• هر هغه معلومات چې تاسو له چارواکو، ټولنیزو کارکوونکو، روان‌ پوهانو او وکیلانو سره شریکوئ، محرم (پټ) پاتې کېږي.

VI. د تاوتریخوالي د قربانیانو لپاره ملي مرستندویه کرښه

که تاسو د چا سره د مخامخ ستونزو شریکولو څخه ویره لرئ، تاسو کولی شئ د تاوتریخوالي قربانیانو لپاره د 24 ساعته ملي مرستې لاین سره په دا شمیرو 00359289817686/0035980018676 اړیکه ونیسئ. دا په بشپړه توګه محرم او په وړیا توګه ده.

د مرستندویه کرښې کارکوونکي به تاسو ته مشوره او معلومات درکړي چې ستاسو کوم انتخابونه څه دي، څنګه کولای شئ خپل ځان خوندي وساتئ، او له کومو ادارو او چارواکو سره باید اړیکه ونیسئ ترڅو مناسبه مرسته ترلاسه کړئ.

VII. حقوقی مرستی

په ځینو مواردو کې، کورنی تاوتریخوالی، جنسي تاوتریخوالی، او یا بل هر ډول تاوتریخوالی هغه دلیلونه دي چې تاسو یې اړ کړي یاست خپل هېواد پرېږدئ. دا ټول ستاسو پر وړاندې د ځورونې (تعقیب) بڼې ګڼل کېږي، او ښایي دا ستاسو د پناه غوښتنې قضیه کې په بلغاریا کې مثبت اغېز ولري.

خو چارواکي به دا مسئله په پام کې وانه خلي، که تاسو دا معلومات له دوی سره شریک نه کړئ. موږ تاسو ته مشوره درکوو چې د کډوالو د دولتي ادارې له چارواکو سره د مرکې (انټرویو) وړاندې، له یوه وکیل سره قانوني مشوره واخلئ.

مهم! که تاسو د کورني تاوتریخوالي، یا د جنسیت پر بنسټ د کوم بل تاوتریخوالي سره مخ یاست، نو تاسو کولای شئ ځانګړې مرسته او فوري خونديتوب ترلاسه کړئ. د مرستې لپاره، موږ تاسو ته مشوره درکوو چې له یوه وکیل څخه مرسته وغواړئ.

مرستې غوښتنه وکړئ

د یو ښه مدافع وکیل موندل په بلغاریا کې